Przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe regulowane przepisami Kodeksu karnego skarbowego (k.k.s.) mogą zostać popełnione również przez spółki kapitałowe, za które odpowiedzialność w tym zakresie może zostać przypisana członkom ich zarządów.

Czym są przestępstwa skarbowe

Kodeks karny skarbowy reguluje odpowiedzialność karną za działania lub zaniechania opisane jako przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe. Czyny te dotyczą naruszenia interesów fiskalnych Skarbu Państwa i są zazwyczaj odzwierciedleniem, w sferze prawa karnego, naruszenia przepisów prawa podatkowego, celnego bądź też szerzej finansowego. Innymi słowy naruszenie przepisów poszczególnych ustaw podatkowych może skutkować pociągnięciem danej osoby do odpowiedzialności karnej. Przykładem takiego zaniechania może być nie wydanie paragonu fiskalnego, bądź nie złożenie (lub nieterminowe złożenie) deklaracji podatkowej. Czyny te stanowią naruszenie przepisów materialnego prawa podatkowego (np. ustawy o podatku od towarów i usług) i jednocześnie mogą za sobą pociągać odpowiedzialność w sferze prawa karnego za przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe (np. poprzez nałożenie grzywny mandatem karnym). Główną cechą odróżniającą czyny zakazane na gruncie prawa karnego skarbowego od tzw. przestępstw i wykroczeń powszechnych jest przyjęty przez prawodawcę sposób reakcji. Za przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe sprawca ponosi przede wszystkim odpowiedzialność finansową, bowiem nadrzędnym celem w tym zakresie jest wyrównanie straty poniesionej przez Skarb Państwa.

Kto może być sprawcą przestępstwa skarbowego

Podobnie jak w przepisach Kodeksu karnego, odpowiedzialność za przestępstwa lub wykroczenia skarbowe ponoszą osoby fizyczne. Klasyfikacja ta jest prosta w przypadku każdego, kto prowadzi indywidualną działalność gospodarczą bądź rozlicza się osobiście ze swoich zobowiązań podatkowych. Sytuacja komplikuje się, gdy korzyść z przestępstwa uzyskuje spółka z ograniczoną odpowiedzialnością lub spółka komandytowa. Polskie prawo przewiduje instytucję odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione, jednak na gruncie k.k.s. karę ponieść może wyłącznie osoba fizyczna. W wypadku czynów popełnionych w imieniu lub na rzecz spółek kapitałowych odpowiedzialność ponoszą osoby, które na podstawie przepisu prawa, decyzji właściwego organu, umowy lub faktycznego wykonywania zajmują się sprawami gospodarczymi, w szczególności finansowymi. W pierwszej kolejności podmiotami takimi są osoby sprawujące funkcje w zarządzie spółki.

Czy można się zabezpieczyć

W spółkach o rozbudowanej strukturze zarządu często zdarza się, że przyjmuje się regulamin działania zarządu oraz wprowadza się podział obowiązków pomiędzy poszczególnych członków zarządu. Prowadzi to do możliwości przypisania pewnego zakresu odpowiedzialności do poszczególnych osób, a w ten sposób uniknięcia kary przez pozostałe osoby z zarządu. Jeżeli w spółce nie przyjęto takiego podziału ról, to często zdarza się, że postępowanie karne toczy się przeciwko wszystkim członkom zarządu. Nie należy jednak zapominać, że postępowania karne w sprawach przestępstw i wykroczeń skarbowych charakteryzują się wysokim stopniem skomplikowania  oraz wymagają posiadania wiedzy zarówno z zakresu prawa podatkowego jak i procedury karnej.

Kancelaria SN Adwokaci specjalizuje się w prowadzeniu obrony karnej w postępowaniach karnoskarbowych.

Sławomir Śliwowski