Kasowy PIT dla przedsiębiorców

Kasowy PIT dla przedsiębiorców – czym jest i kogo obejmuje?

Czas czytania: 6 min

Od 1 stycznia 2025 przedsiębiorcy mogą rozliczać się z fiskusem tzw. metodą kasową, czyli metoda rozliczania podatku dochodowego opartą na rzeczywistym wpływie środków pieniężnych. Dzięki zmianom w przepisach prawa podatkowego nie muszą już być ofiarą nieuczciwych kontrahentów, którzy wstrzymując się od zapłaty niejednego przedsiębiorcę pozbawili płynności finansowej. Czym jest metoda kasowa? Jak kasowy PIT różni się od ulgi na złe długi? Kto może go stosować?

Metoda memoriałowa

Przepisy prawa podatkowego nakładają na przedsiębiorców obowiązek regularnego opłacania podatków za dostarczony towar lub wykonaną usługę, nawet jeśli nie otrzymali zapłaty. Tak bowiem skonstruowana jest metoda memoriałowa rozliczania PIT, która do niedawna była jedyną możliwą formułą.  W ramach metody memoriałowej przedsiębiorca musiał zaliczyć przychodów do okresu podatkowego, w którym wystawiono fakturę (lub inny dokument księgowy) bądź w którym świadczenie zostało wykonane – niezależnie od tego, czy środki finansowe fizycznie wpłynęły. Podobnie rozliczanie kosztów następuje w okresie, w którym są one „poniesione” (np. wynikają z faktury zakupu), a nie w momencie faktycznej zapłaty.

Ulga na złe długi

Istotną zmianę tego stanu rzeczy przyniosła „ulga na złe długi”, wprowadzona w 2019 roku. Jeśli bowiem kontrahent nie dokonał zapłaty za wykonaną usługę lub dostarczony towar w ciągu 90 dni od wskazanego terminu płatności, to dostawca towaru / usługi może odliczyć tą transakcję od PIT-u. Ulga ta ma dwie poważne wady. Po pierwsze, co podkreśli każdy doradca podatkowy, aby skorzystać z ulgi na złe długi, należy odczekać 90 dni od terminu płatności faktury. W praktyce oznacza to, że do momentu upływu tego okresu przychód wciąż jest wykazywany w ewidencji, a przedsiębiorca ma obowiązek zapłacenia podatku tak, jakby należność została uregulowana. Dopiero po przekroczeniu 90 dni podatnik może skorygować podstawę opodatkowania, uwzględniając nieuregulowany przychód jako „zły dług”. Problematyczne bywa to zwłaszcza dla firm z niewielkim kapitałem obrotowym, którym brak terminowej płatności przez kontrahenta może znacząco zaburzyć płynność finansową. W okresie oczekiwania na możliwość zastosowania ulgi przedsiębiorca jest więc zmuszony do angażowania własnych środków na regulowanie zobowiązań wobec fiskusa. Pod drugie, ulga na złe długi nie przysługuje firmom znajdującym się w postępowaniu restrukturyzacyjnym, upadłościowym lub likwidacyjnym, czyli przedsiębiorstwom najbardziej potrzebujące wsparcia w sytuacji niewypłacalności kontrahenta.

Metoda kasowa

Wprowadzona z 1 stycznia 2025 roku metoda kasowa ma rozwiązać wspomniane powyżej problemy. W uproszczeniu, oznacza rozliczanie przychodów w momencie rzeczywistego wpływu środków pieniężnych na konto (lub do kasy) przedsiębiorcy. Tym samym obowiązek podatkowy powstaje dopiero wtedy, gdy kontrahent faktycznie zapłaci za dostarczony towar czy wykonaną usługę. Co warto w tym miejscu pokreślić, wybierając metodę kasową przedsiębiorca decyduje się na stosowanie jej nie tylko w odniesieniu do przychodów, ale również kosztów, uznawane są one w chwili ich faktycznej zapłaty.

Kto może skorzystać z metody kasowej?

Zgodnie z nowelizacją ustawy o PIT, kasową metodę rozliczeń mogą wybrać wyłącznie ci przedsiębiorcy, którzy spełniają wszystkie z trzech warunków:

  1. Limit przychodów – w roku poprzedzającym rok podatkowy nie przekroczyli przychodów w wysokości 250 000 euro z samodzielnie prowadzonej działalności gospodarczej.
  2. Brak ksiąg rachunkowych – nie prowadzą ksiąg rachunkowych w związku z prowadzoną działalnością.
  3. Złożenie oświadczenia – w terminie do 20 lutego danego roku podatkowego przedłożą naczelnikowi urzędu skarbowego pisemne oświadczenie o wyborze metody kasowej.

Co istotne, z kasowego PIT-u nie skorzystają przedsiębiorcy działający w formie spółek – rozwiązanie to dotyczy wyłącznie osób prowadzących działalność samodzielnie. Ponadto kasowy PIT będzie dostępny dla podatników rozliczających się skalą podatkową, podatkiem liniowym lub ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych.

Czego nie można rozliczać metodą kasową?

Zgodnie z aktualnymi planami i założeniami projektu dotyczącego kasowego PIT-u, istnieją obszary, w których metoda kasowa nie będzie mogła zostać zastosowana. Poniżej przedstawiono główne wyłączenia, w których obligatoryjnie należy stosować metodę memoriałową:

  1. Transakcje pomiędzy przedsiębiorcą a konsumentem – w przypadku sprzedaży towarów lub usług na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej nadal obowiązywać będzie metoda memoriałowa.
  2. Transakcje z podmiotami powiązanymi – jeżeli w danej transakcji występują podmioty o charakterze powiązanym (np. kapitałowo, rodzinnie czy organizacyjnie), nie będzie możliwe rozliczenie przychodu metodą kasową.
  3. Transakcje z podmiotami zlokalizowanymi w rajach podatkowych – metoda kasowa nie będzie dotyczyć transakcji z kontrahentami mającymi siedzibę w państwach uznawanych za stosujące szkodliwą konkurencję podatkową (tzw. raje podatkowe).
  4. Sprzedaż środków trwałych – wszelkie przychody ze zbycia środków trwałych, takich jak maszyny, urządzenia czy nieruchomości wykorzystywanych w działalności gospodarczej, nadal rozliczane będą tradycyjną metodą memoriałową.
  5. Sprzedaż wartości niematerialnych i prawnych – przychody ze sprzedaży licencji, praw autorskich, znaków towarowych czy innych wartości niematerialnych i prawnych również wyłączone są z rozliczenia kasowego.

We wszystkich wymienionych wyżej sytuacjach nadal obowiązuje metoda memoriałowa, co oznacza, że przychód i koszt muszą zostać rozliczone w okresie, w którym faktycznie powstały, niezależnie od daty faktycznego otrzymania lub dokonania płatności. Metoda kasowa wydaje się więc remedium na większość problemów przedsiębiorców ze sprawiedliwym rozliczaniem należności podatkowych. Mimo, że wydaje się bez wad, nie zawsze może być korzystna. Dlatego najlepszym wyjściem będzie indywidualna analiza zobowiązań podatkowych, którą przeprowadzić może doświadczony doradca podatkowy.