Przedsiębiorstwo, zgodnie z ustawową definicją zawartą w art. 55 (1) Kodeksu cywilnego, stanowi zespół składników materialnych i niematerialnych przeznaczonych do prowadzenia działalności gospodarczej. Rozmiar przedsiębiorstwa, a w zasadzie ilość składników wchodzących w jego skład, będzie różna w zależności od skali prowadzonej działalności. Przedsiębiorstwo stanowi specyficzny zespół praw majątkowych, który podlega obrotowi jako całość w drodze jednej czynności prawnej.

Co składa się na przedsiębiorstwo ?

Zgodnie z przykładowym wyliczeniem, wskazanym w Kodeksie cywilnym, na przedsiębiorstwo składa się w szczególności:
1) oznaczenie indywidualizujące przedsiębiorstwo lub jego wyodrębnione części (nazwa przedsiębiorstwa);
2) własność nieruchomości lub ruchomości, w tym urządzeń, materiałów, towarów i wyrobów, oraz inne prawa rzeczowe do nieruchomości lub ruchomości;
3) prawa wynikające z umów najmu i dzierżawy nieruchomości lub ruchomości oraz prawa do korzystania z nieruchomości lub ruchomości wynikające z innych stosunków prawnych;
4) wierzytelności, prawa z papierów wartościowych i środki pieniężne;
5) koncesje, licencje i zezwolenia;
6) patenty i inne prawa własności przemysłowej;
7) majątkowe prawa autorskie i majątkowe prawa pokrewne;
8) tajemnice przedsiębiorstwa;
9) księgi i dokumenty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.
W praktyce przyjmuje się, że przedsiębiorstwo tworzy zespół aktywów, lecz nie pasywa. Jest to zgodne z ogólnymi regułami dotyczącymi przejścia zobowiązań (cesji), według których może być ona dokona wyłącznie za zgodą wierzyciela. Oznacza to, że przejście praw np. z umów ze zbywcy przedsiębiorstwa na jego nabywcę, wymaga zgody wierzyciela (czyli w tym wypadku drugiej strony umowy).

Co to jest zbycie przedsiębiorstwa ?

Przez pojęcie zbycie przedsiębiorstwa należy rozumieć wszelkie czynności prawne, które powodują zmianę jego właściciela. Najpopularniejszą umową prowadzącą do tego będzie sprzedaż. W wyniku tej czynności zbywca (sprzedający) przenosi własność przedsiębiorstwa na nabywcę (kupującego) w zamian za ustaloną pomiędzy stronami cenę. Jednakże nie tylko umowa sprzedaży mieści się w zakresie pojęcia zbycie. Bardzo popularnym przykładem zbycia jest również wniesienie przedsiębiorstwa aportem do spółki prawa handlowego. Operacja ta umożliwia płynne przeniesienie działalności do nowego podmiotu przy minimalizowaniu skutków podatkowych.
Przepisy Kodeksu cywilnego wskazują, że dla transakcji zbycia przedsiębiorstwa zastrzeżona jest forma pisemna z podpisami notarialnie poświadczonymi. Forma ta ma rygor nieważności, a zatem jej niedochowanie powoduje nieważność samej umowy. Należy jednak pamiętać, że jeżeli do danego typu czynności, która obejmuje również przeniesienie własności przedsiębiorstwa, przepisy wymagają formy aktu notarialnego, to cała czynność winna być przeprowadzona w tej formie. Jeżeli w skład przedsiębiorstwa będzie wchodzić prawo własności nieruchomości, to transakcja zbycia przedsiębiorstwa winna być dokonana w formie notarialnej.

Sławomir Śliwowski

Kancelaria SN Adwokaci specjalizuje się w obsłudze transakcji przekształceń działalności, obejmujących zbywanie przedsiębiorstw bądź ich przenoszenie do spółek prawa handlowego.